Koester de democratie! Lunchbijeenkomst met burgemeester Marcouch

Praktijkverhalen | 10-09-2024 | Het ministerie van SZW

Tijdmachine van professor Barabas

In het eerste deel van het podiumgesprek blikte Ahmed Marcouch terug op zijn jeugd in het noorden van Marokko en zijn aankomst op 10-jarige leeftijd in Nederland. Hij vertelt dit verhaal, zodat andere mensen zich meer in kunnen leven in wat dit betekent. ‘Ik kwam zonder opleiding naar Nederland, ik sprak de taal niet en daarnaast was het noorden van Marokko behoorlijk geïsoleerd. Mijn reis met het vliegtuig naar Nederland was alsof ik in de tijdmachine van professor Barabas 100 jaar de toekomst in werd gekatapulteerd.’ Ook koppelt hij zijn verhaal aan het huidige migratiebeleid. Hij geeft aan: ‘Het wordt tijd dat we het eerlijke gesprek over migratie voeren, zowel in Nederland als in Marokko. Onze grenzen zijn niet zo open als iedereen denkt, ze zitten juist dicht en voor Marokkanen wordt het perspectief in eigen land beter dan in Nederland. Marokko werkt daar hard aan. 
 

Ambitieus

Van huis uit kreeg hij sterk mee ‘zorg dat je leert en het beter krijgt’. Vooral onderwijs is hierin voor Ahmed Marcouch zeer belangrijk geweest. Op de basisschool had hij een juf die hem aan de hand nam, hem de taal leerde en tegelijkertijd als een derde moeder voelde. Ook maakte hij dankzij zijn juf kennis met de bibliotheek, voor hem de sleutel tot de Nederlandse taal. Via verschillende opleidingen en banen kwam hij uiteindelijk bij de politie terecht, waar hij 10 jaar werkte en hierdoor echt kennis maakte met de Nederlandse cultuur. Wat het inzicht bracht: Kennelijk kun je een parallel leven leiden binnen een samenleving zonder dat je door hebt dat je dit doet. Na onder meer functies als wethouder in Amsterdam en Tweede Kamerlid, is hij sinds 2017 burgemeester van Arnhem.  
 

Rapport: Koester de democratie! 

Ahmed Marcouch schreef vorig jaar als commissievoorzitter mee aan het rapport ‘Koester de democratie’, wat op verzoek van de regering de polarisatie in de samenleving onder de loep nam. ‘Enerzijds hoort polarisatie bij de democratie, dat is goed voor diversiteit en voor de hele samenleving, maar affectieve polarisatie wil mensen als personen in diskrediet brengen en dat is slecht voor de samenleving. De vraag is hoe keer je deze affectieve polarisatie? Eén van de oplossingen is het goede voorbeeld geven vanuit het gezag en instituties, zoals de Tweede Kamer, de Staten-Generaal, maar ook door bijvoorbeeld docenten en ambtenaren’. Aan ambtenaren geeft Marcouch als advies: ‘Blijf dicht bij je eigen moraal en ethiek en wees intern de kritische adviseur. We moeten goed zorgen voor de democratische rechtsorde, want democratie is niet vanzelfsprekend’. 
 

Sta dicht bij de mensen 

De kern van het verhaal van Marcouch is: ‘de Nederlandse overheid staat op dit moment te ver van de samenleving af. We zijn doorgeschoten in efficiëntie, digitalisering en zelfredzaamheid, waardoor een grote groep mensen afhaakt en boos is. Mensen verzuipen en als overheid zijn we niet meer aanspreekbaar, doordat democratische instituten uitbesteed en uitgekleed zijn. Zelfredzaamheid is goed, maar je moet kijken hoe je mensen in de positie brengt om zelfredzaam te worden, niet ieder voor zich. We moeten terug, onafhankelijk van een linkse of rechtse politiek, naar de sociale grondrechten die in de grondwet geregeld zijn: onderwijs, wonen en werken zijn geen liefdadigheid, maar rechten waar ook plichten bij horen. Kortom, het advies aan ambtenaren is: ‘Kijk naar de noden van de mensen, wandel wekelijks je werkveld in en zet je ideeën om van papier naar daden. Als ambtenaar ben jij de architect van onze samenleving’.